PROJECTEN

Defensie

opdrachtgever: Rijksgebouwdienst
gebruiker: Ministerie van Defensie
opdracht: renovatie en interieur ontwerp
locatie: Den Haag
oppervlakte:  41,114 m² 
start ontwerp: 2006
jaar van oplevering: 2012

Als een camouflagenet omspant het door Sander Architecten ontworpen glazen dak de binnenhoven van het Ministerie van Defensie. De betonnen structuur met piramidevormige daklichten in composiet is prachtig vormgegeven. Door innovatieve engineering en vroegtijdige samenwerking is iets bijzonders bereikt.
 
Het kerndepartement van het ministerie van Defensie is gehuisvest in verschillende gebouwen aan Het Plein en de Kalvermarkt in Den Haag. Bij de onlangs uitgevoerde renovatie zijn de binnenplaatsen tussen vier gebouwen overkapt in het kader van een totaal nieuwe ordening in het gebouwcomplex.
 
Architect Ellen Sander van Sander Architecten heeft zich bij de vormgeving van het dak laten inspireren door Defensie. Zij ontwierp een dak als een camouflagenet. Anders dan bij veel recente glazen overkappingen van binnenplaatsen is hier niet gezocht naar de meest lichte en transparante oplossing, maar juist naar een duidelijk aanwezige, sculpturale vorm. Dit dak is robuust en subtiel tegelijk. De diagonale belijning met een plaatsing onder 45 graden ten opzichte van de gevels voorkomt ruimtelijke conflicten, omdat de bestaande gevels niet haaks op elkaar staan en hun eigen maatsystemen hebben. Verder versterkt de netvorm de samenbindende werking tussen de verschillende soorten gebouwen.
 
De dragende kolommen onder het dak zijn ogenschijnlijk willekeurig verspreid, als bomen in een bos. Om tot deze ongebruikelijke kolomplaatsing te komen, is in diverse ontwerpsessies gezocht naar de optimalisatie van daglichttoetreding en elegantie van het dak.
De uitvoering van de organisch gevormde kolommen vroeg om speciale aandacht. Aan de kop van iedere kolom zit een kroon met vier balkaanzetten.
Het balkrooster tussen de kronen is in het werk gestort met een hoge kwaliteit zelfverdichtend beton. Voor het storten van het betonnen dakgrid is een zeer nauwkeurige polyester bekisting gebruikt. Na het ontkisten is het betonoppervlak afgefilmd en matwit geschilderd met een elastische coating. De naden zijn onzichtbaar weggewerkt en reparaties waren niet of nauwelijks nodig. Het effect is verbluffend strak. De matte afwerking geeft het betonnen oppervlak een zacht karakter.
 
Het betonnen dakgrid is voorzien van een secundair grid uitgevoerd in piramidevormige dakkoepels. De glasplaten zijn in een sponning in de composiet dakkoepels aangebracht en structureel verlijmd. Het glas van de koepels heeft een zeefdruk om de warmtelast te beperken. In deze zeefdruk is een zeskantig patroon aangebracht, geïnspireerd op de geornamenteerde baksteengevel van Friedhoff.
 
Integrale ontwikkeling
Sander Architecten is overtuigd: “Niets aan het dak is standaard. We hebben vanaf het begin van het ontwerpproces fabrikanten en adviseurs erbij betrokken om het dak integraal te ontwikkelen. Ook de attesten en keuringen waren geregeld vóór de aanbesteding, zodat de aannemer met het compleet geëngineerde ontwerp aan de slag kon gaan. Anders was dit resultaat nooit bereikt.